آلودگی و عفونت قارچی ممکن است در هر قسمتی از بدن رخ دهد. به صورت طبیعی، همیشه مقداری قارچ روی پوست سر وجود دارد که باعث هیچ‌گونه بیماری یا مشکلی نمی‌شود، اما در صورتی که این قارچ‌ها رشد کنند و زیاد شوند، عفونت‌های قارچی را ایجاد می‌کنند. یکی از انواع قارچ‌های پوستی، بروز قارچ پوست سر است که علائم مختلفی از جمله التهاب، تورم و ریزش مو را به دنبال خواهد داشت. قارچ پوست سر و مشکلات ناشی از آن که بر وضعیت سلامت موها نیز تاثیر می‌گذارد، به عنوان یکی از مشکلات رایج در زمینه مو و پوست سر مطرح بوده و در چند دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته است. به صورت کلی، طبق آمار جهانی 10 الی 20 درصد مردم در طول زندگی خود، به این بیماری پوستی دچار می‌شوند. آیا شما تا به حال با این مشکل رو به رو شده‌اید؟ علت به وجود آمدن این قارچ‌ها چیست؟ چه علائمی دارند؟ بهترین روش درمان قارچ پوست سر چیست؟ آگاهی از علائم و علت آن، کمک بزرگی به پیشگیری، شروع درمان و جلوگیری از پیشرفت قارچ خواهدکرد پس با ما در این مقاله همراه باشید تا پاسخ سوال‌های مطرح شده را مورد بررسی قرار دهیم.
قارچ پوست سر چیست؟
قارچ پوست سر یک عفونت پوستی بسیار مسری است که معمولا از طریق تماس فرد به فرد یا با استفاده کردن از شانه، حوله، کلاه، بالش یا وسایل شخصی مشترک دیگر منتقل می‌شود. این قارچ به این دلیل نام کرم حلقوی را به خود گرفته است که علائم دایره‌ای روی پوست ایجاد می‌کند که اغلب در مرکز صاف و در لبه‌ها برجسته هستند. این بیماری با نام تینه‌آ کاپیتیس نیز شناخته می‌شود و می‌تواند افراد را در هر گروه سنی درگیر خود کند، اما بیشتر در کودکان شاهد بروز آن هستیم. علاوه بر این، این قارچ می‌تواند از طریق حیوانات نیز به انسان سرایت کند و حیوانات خانگی را به منبع بالقوه‌ای برای عفونت تبدیل کند. از آنجایی که قارچ‌ها در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند، رعایت بهداشت به ویژه در میان کودکانی که بیشتر در معرض ابتلا هستند، بسیار مهم است.
از علائم این بیماری می‌توان به پوسته‌پوسته شدن، قرمزی و ریزش مو اشاره کرد. بیماری قارچ پوست سر توسط درماتوفیت‌ها (نوعی قارچ که بر روی کراتین، پروتئین موجود در پوست، مو و ناخن‌ها رشد می کند) ایجاد می‌شود.
علت ایجاد قارچ پوست سر
همانطور که پیش‌تر توضیح دادیم، زمانی که قارچ‌های پوست سر رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند، می‌توانند منجر به بروز عفونت‌های قارچی شوند. کاندیدا و مالاسزیا، دو نوع قارچی هستند که رشد بیش از حد یکی از آنها می‌تواند منجر به بروز بیماری قارچی می‌شود. دلایل دیگری در ایجاد این بیماری دخیل هستند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- قرارگرفتن در برخی از شرایط سخت پزشکی مثل سرطان که باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شود.
- رژیم غذایی ناسالم و استفاده بیش از حد مواد غذایی که حاوی نشاسته و قند هستند.
- زندگی‌کردن در محیط‌های گرم و مرطوب که زمینه را برای رشد بیشتر قارچ‌ها فراهم می‌کند.
- حمام نکردن یا نشستن موها به اندازه کافی و عدم رعایت بهداشت شخصی.
- به اشتراک گذاشتن وسایل ورزشی مانند کلاه یا دستکش با دیگران
- زندگی در محله‌های نزدیک با افراد مبتلا به قارچ پوست سر
علائم ایجاد قارچ پوست سر
قارچ سر نوعی درماتوفیتوز است. درماتوفیتوز نوعی عفونت قارچی است که توسط قارچ های درماتوفیت به وجود می‌آیند. این قارچ ها در پوست سر رشد کرده و از کراتین پوست (پروتئین موجود در پوست و ناخن‌ها) تغذیه می‌کنند و در نتیجه رشد آنها باعث ایجاد خارش، التهاب و عفونت بر روی پوست سر می‌شود.
قارچ سر می‌تواند همه یا بخشی از پوست سر را درگیر کند و در موارد نادر ممکن است انقدر وخیم شود که بر روی ابروها و مژه‌ها نیز تاثیر بگذارد. شایع‌ترین علائم قارچ پوست سر شامل لکه‌های قرمز، متورم و همراه با خارش روی پوست سر است. این بیماری علائم دیگری نیز دارد که عبارتند از:
- خشکی و پوسته پوسته شدن پوست سر
- ایجاد لکه های قرمز و متورم بر روی پوست سر.
- ایجاد پوسته روی سر که شبیه به شوره است.
- پوسته پوسته شدن دایره‌ای شکل در قسمت‌هایی از سر که با ریزش مو همراه است.
- تب با درجه پایین
- بروز جوش‌های سفید و چرکی در پوست سر
- سفید شدن برخی از قسمت‌های کف سر
- وجود نقاط حساس و دردناک روی پوست سر
تمامی این عوامل در نهایت، منجر به ریزش مو می‌شود به خصوص در افرادی که کم‌کاری تیروئید دارند، این بیماری با شدت بیشتری ایجاد می‌شود. اگر متوجه این علائم شدید و به خصوص شاهد ریزش سکه‌ای در موهای خود شدید، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید و با خاراندن و تحریک پوست سر، پرهیز کنید.
نحوه تشخیص قارچ پوست سر
قارچ پوست سر معمولا با معاینه فیزیکی توسط پزشک تشخیص داده می‌شود، اما گاهی در صورت خفیف بودن علائم نیاز است که برای تعیین نوع قارچ، آزمایش‌های بیشتری انجام شود. معمولا نمونه بافت ناحیه‌ای خاص از پوست سر را برای بررسی‌های بیشتر زیر میکروسکوپ قرار می‌دهند تا اندازه، فرم و ساختار قارچ و همینطور نوع قارچ نیز مشخص شود و بتوان نسخه مناسبی برا درمان آن تهیه کرد. در نتیجه تشخیص درست و به موقع پزشک در درمان این بیماری نقش بسیار مهمی دارد.
درمان قارچ پوست سر
پس از مراجعه به پزشک و تشخیص نوع عفونت قارچ پوست سر، پزشک بر اساس میزان و نوع عفونت می‌تواند از روش های متفاوتی برای درمان آن استفاده کند. این روش‌ها می‌تواند شامل شامپوها و پمادهای ضد قارچ باشد.
شما همچنین می‌توانید از روش‌های خانگی برای درمان و کنترل بیماری قارچ پوست سر استفاده کندی، اما تاثیرگذاری روش‌های خانگی هنوز به صورت قطعی مشخص نشده است. در نتیجه بهتر است در این باره با پزشک متخصص مشورت کنید و در صورت امکان از روش‌های خانگی به عنوان روش تکمیل کننده خود استفاده کنید.
روش های پزشکی برای درمان قارچی پوست سر
اگر دچار این بیماری پوستی یا حتی متوجه علائم آن شدید، بهترین کار مراجعه به پزشک یا داروساز متخصص است. داروساز ممکن است شامپو یا داروی خاصی را تجویز کند. همچنین ممکن است توصیه های بسیار مهمی را در اختیارتان قرار دهند. این توصیه‌ها و روش‌های تجویزی پزشک معمولا شامل موارد زیر می‌شوند:
- استفاده از شامپوهای ضد قارچ: استفاده از شامپوهای ضد قارچ در درمان قارچ پوست سر یکی از روش های مؤثر و کاربردی است. عوامل فعالی که در ترکیبات این شامپوها استفاده می‌شوند باعث از بین رفتن قارچ پوست سر می‌شوند. لازم است برای استفاده از این روش در ابتدا شامپوی مناسب شما انتخاب شود، سپس از دستورات استفاده پیروی شود و در نهایت تداوم در مصرف آن فراموش نشود. مشاوره و تجویز پزشک در این روش باعث سهولت استفاده از آن می‌شود.
- استفاده از داروها: در افرادی که بیماری قارچ پوست سر به صورت شدید‌تری بروز پیدا کرده است و استفاده از شامپوهای ضد قارچ به تنهایی تاثیر گذار نیست، پزشک ممکن است استفاده از داروهای ضد قارچ را مانند کلوتریمازول، کتوکونازول و فلوکونازول را تجویز کند که هم باعث کنترل قارچ پوست سر می‌شوند هم می‌توانند آنها را به کل از بین ببرند.
- تغذیه سالم: تغذیه سالم مهم‌ترین نقش را در تقویت سیستم ایمنی بدن و مقاومت در برابر بیماری‌ها ایفا می کند. توصیه می‌شود از مواد غذایی ضدقارچ مانند سیر و زنجبیل و چای سبز در رژیم غذایی خود استفاده کنید و به اندازه‌ی کافی آب بنوشید.
- مصرف مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی هم می تواند در تقویت سیستم ایمنی بدن و درمان قارچ پوست سر مفید باشد. مکمل‌هایی مانند ویتامین دی، ویتامین سی، رزورسینول و زینک می توانند در مبارزه با عوامل مسبب قارچ سر مفید باشند. ویتامین دی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود، ویتامین سی به حفاظت از سلول‌های پوست کمک می‌کند، رزورسینول در میوه‌ها یافت می‌شود و مصرف زیاد آن به مبارزه با قارچ‌ها کمک می‌کند و زینک نیز می‌تواند در بهبود وضعیت پوست سر و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کننده باشد.
درمان خانگی قارچ پوست سر
برای اینکه بتوانید بیشتر از پوست سر خود در زمان ایجاد قارچ مراقبت کنید ابتدا باید از بهداشت آن محافظت کنید. بعضی روش‌های درمان خانگی قارچ پوست سر از گذشته تا به امروز بوده‌اند و می‌توانند به شما در کنترل قارچ پوست سر کمک کنند. هرچند که بهتر است از این روش‌ها در کنار درمان‌هایی که پزشک به شما داده است، استفاده کنید.
روغن نارگیل برای قارچ پوست سر
روغن نارگیل یکی از روغن‌های مفید و ملایمی است که فعالیت‌های ضدقارچی بسیار خوبی دارد و یکی از بهترین روغن‌ها برای رشد موهای سالم است. این خواص به خلاص شدن از شر قارچ‌های عامل عفونت کمک خواهد کرد. برای گرفتن بهترین نتایج از این روش، 2 قاشق روغن نارگیل را بر روی پوست سر خود ماساژ دهید و بگذارید 1 الی 2 ساعت روی سرتان بماند و بعد آن را شسته و کاملا آب‌کشی کنید.
شامپو روغن درخت چای برای قارچ پوست سر
روغن درخت چای دارای خواص ضد قارچی است. ویژگی خواص آنتی باکتریالی روغن درخت چای از بروز عوامل عفونی دیگر جلوگیری می کند و خواص آنتی اکسیدانی روغن درخت چای باعث محافظت از پوست و موی سر در برابر آسیب رادیکال های آزاد می شود. شامپو روغن درخت چای به همین دلیل روشی مناسب برای تضعیف بیماری قارچ پوست سر است.
سرکه سیب برای قارچ پوست سر
گزینه دیگر برای درمان خانگی قارچ‌های پوستی، سرکه سیب است. این ماده سرشار از مواد مغذی مانند منیزیم، پتاسیم و فسفر و دارای خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی است، که می‌تواند در درمان قارچ سر تاثیرگذار باشد. همچنین خاصیت اسیدی سرکه سیب، شرایط محیطی را برای رشد قارچ‌ها نامناسب می‌کند و می‌تواند هم برای پیشگیری هم درمان قارچ پوست سر مفید باشد.
یکی از راه‌های استفاده از این درمان ضد قارچی، نوشیدن سرکه سیب رقیق شده با آب است، می‌توانید برای این‌کار سرکه سیب را در آب ترکیب کرده و آن را روی نواحی آسیب دیده بمالید.
سایر روغن های مفید برای قارچ پوست سر
علاوه بر موارد ذکر شده، روغن‌های دیگری نیز هستند که برای درمان قارچ پوست سر مفید هستند به عنوان مثال روغن ارگانو (پونه‌ی کوهی) و روغن چریش که روغن ضروری نیز نامیده می‌شوند. بسیاری معتقدند این روغن‌ها برای تقویت پوست سر و بهبود قارچ پوست سر موثر هستند.
نتیجه گیری
به طور کلی بیماری قارچ پوست سر با علائمی مانند خارش، لکه ای قرمز، ذخم های دردناک، ریزش مو به همراه است. علت اصلی ایجاد قارچ پوست سر رعایت نکردن بهداشت، تماس با حیوانات یا افراد مبتلا به قارچ است. توجه داشته باشید که این بیماری به شدت مسری است و در چند لحظه به دیگری انتقال می‌یابد. بهتر است بلافاصله بعد از مشاهده علائم قبل از وخیم‌تر شدن به پزشک متخصص مراجعه کنید در غیر این صورت ممکن است دچار ریزش موی دائمی شوید.
در صورت ابتلا به این بیماری پوستی اصلا خودتان را نگران نکنید؛ زیرا درمان‌های ضد قارچی و داروهای زیادی برای آن وجود دارد که استفاده از آنها بسیار آسان است و اکثرا دارای عوارض جانبی نیستند. با رعایت اصول بهداشت شخصی، از ابتلا به قارچ پوست سر تا حد زیادی پیشگیری خواهد شد. این بیماری از حیوانات نیز به انسان منتقل می‌شوند، تشخیص عفونت قارچی در حیوانات خانگی دشوار است، اما یک نشانه رایج ابتلا به این بیماری، طاسی‌های سکه‌ای است. بنابراین، از نگهداری حیواناتی که در پشم یا موی آنها این عارضه را مشاهده می‌کنید، جدا بپرهیزید.
