ماه‌گرفتگی، که به نام لکه شرابی یا Port-Wine Stain نیز شناخته می‌شود، یک نوع ضایعه پوستی مادرزادی است که معمولاً به صورت یک لکه قرمز یا بنفش تیره روی پوست ظاهر می‌شود. این لکه‌ها به دلیل گشادشدگی غیرعادی رگ‌های خونی کوچک زیر پوست به وجود می‌آیند و با گذشت زمان ممکن است تیره‌تر و برجسته‌تر شوند. ماه‌گرفتگی معمولاً در ناحیه صورت، گردن یا دست‌ها ظاهر می‌شود و میتواند از نظر ظاهری و روانی برای فرد چالش‌برانگیز باشد. در این مقاله به بررسی علل، انواع و روش‌های درمان ماه‌گرفتگی خواهیم پرداخت.
علل ایجاد ماه‌گرفتگی
ماه‌گرفتگی در اثر اختلال در شکل‌گیری رگ‌های خونی زیر پوست در دوران جنینی ایجاد می‌شود. در این وضعیت، رگ‌های خونی به‌جای منقبض شدن پس از تولد، همچنان گشاد باقی می‌مانند و باعث تشکیل یک لکه رنگی می‌شوند. این مشکل به طور مستقیم به ژنتیک مرتبط نیست و معمولاً به طور تصادفی اتفاق می‌افتد. همچنین ماه‌گرفتگی ممکن است با سندرم‌های نادر ژنتیکی مانند سندرم استورج-وبر (Sturge-Weber Syndrome) همراه باشد که میتواند مشکلات عصبی و چشمی نیز به دنبال داشته باشد.
انواع ماه‌گرفتگی
ماه‌گرفتگی‌ها معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
ماه‌گرفتگی‌های ساده (Flat Port-Wine Stains): این نوع ماه‌گرفتگی در بدو تولد به صورت صاف و قرمز رنگ ظاهر می‌شود و ممکن است با گذشت زمان تیره‌تر شود. این لکه‌ها معمولاً بدون برجستگی هستند و پوست زیر آن نرمال است.
ماه‌گرفتگی‌های برجسته (Raised Port-Wine Stains): این نوع ماه‌گرفتگی با گذشت زمان ممکن است برجسته و ضخیم‌تر شود و به رنگ بنفش تیره درآید. این تغییرات معمولاً در دوران بلوغ یا در بزرگسالی اتفاق می‌افتد.
روش‌های درمان ماه‌گرفتگی
ماه‌گرفتگی‌ها به خودی خود خطری برای سلامت فرد ندارند، اما از نظر زیبایی و اجتماعی ممکن است موجب ناراحتی شوند. روش‌های مختلفی برای درمان و کاهش ظاهر ماه‌گرفتگی وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
۱. لیزر درمانی
لیزر درمانی رایج‌ترین و موثرترین روش برای درمان ماه‌گرفتگی است. در این روش، از لیزر PDL (Pulsed Dye Laser) استفاده می‌شود که به طور خاص برای هدف قرار دادن رگ‌های خونی گشاد شده طراحی شده است. انرژی لیزر باعث تخریب رگ‌های خونی زیر پوست می‌شود و به مرور زمان لکه کم‌رنگ‌تر می‌شود.
مزایا: این روش غیرتهاجمی است و معمولاً نیاز به بیهوشی ندارد. بهبود ظاهر ماه‌گرفتگی قابل توجه است.
معایب: ممکن است به چندین جلسه درمانی نیاز باشد و نتایج آن به نوع و محل ماه‌گرفتگی بستگی دارد. همچنین احتمال بروز عوارضی مانند قرمزی، تورم و کبودی وجود دارد.
۲. درمان با کرایوتراپی (Cryotherapy)
در کرایوتراپی یا سرما درمانی، از نیتروژن مایع برای فریز کردن رگ‌های خونی زیر پوست استفاده می‌شود. این فرآیند باعث تخریب بافت ماه‌گرفتگی می‌شود و لکه را کاهش می‌دهد.
مزایا: این روش برای ماه‌گرفتگی‌های کوچک و سطحی موثر است.
معایب: ممکن است با درد و تغییر رنگ پوست همراه باشد و احتمال ایجاد اسکار وجود دارد.
۳. میکرونیدلینگ (Microneedling)
میکرونیدلینگ یک روش جدیدتر برای درمان ماه‌گرفتگی است که از سوزن‌های ریز برای تحریک تولید کلاژن و بهبود ظاهر پوست استفاده می‌کند. این روش میتواند به کاهش قرمزی و بهبود بافت پوست کمک کند.
مزایا: این روش کم‌تهاجمی است و زمان بهبودی کوتاهی دارد.
معایب: ممکن است به چندین جلسه درمانی نیاز داشته باشد و برای ماه‌گرفتگی‌های عمیق‌تر کمتر موثر باشد.
۴. درمان با لوسیون‌ها و کرم‌های موضعی
استفاده از کرم‌های روشن‌کننده و محصولات ضد التهابی میتواند به کاهش ظاهر ماه‌گرفتگی کمک کند. اگرچه این روش معمولاً تاثیر قابل توجهی ندارد، اما میتواند به عنوان یک مکمل در کنار سایر روش‌های درمانی استفاده شود.
مزایا: استفاده آسان و بدون عوارض جدی.
معایب: تاثیر محدود و نتایج قابل توجهی به دنبال ندارد.
۵. جراحی پلاستیک
در موارد نادر که ماه‌گرفتگی بسیار بزرگ یا عمیق است، جراحی پلاستیک ممکن است به عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته شود. این روش شامل برداشتن لایه‌های سطحی پوست و جایگزینی با بافت سالم است.
مزایا: تاثیر سریع و چشمگیر.
معایب: پرهزینه و نیازمند زمان بهبودی طولانی. همچنین احتمال ایجاد اسکار وجود دارد.
مراقبت‌های پس از درمان
پس از درمان ماه‌گرفتگی، مراقبت‌های خاصی برای جلوگیری از عوارض و بهبود بهتر لازم است:
از قرار گرفتن در معرض نور خورشید خودداری کنید و از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.
محل درمان را تمیز و خشک نگه دارید.
از مصرف مواد تحریک‌کننده پوست پرهیز کنید.
نتیجه‌گیری
ماه‌گرفتگی مشکلی است که میتواند از نظر زیبایی و روانی تاثیرگذار باشد. خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های متعددی برای درمان و کاهش ظاهر آن وجود دارد. انتخاب روش مناسب درمان بستگی به نوع و شدت ماه‌گرفتگی دارد و بهتر است با مشاوره پزشک متخصص پوست انجام شود. با رعایت مراقبت‌های پس از درمان و پیگیری جلسات مورد نیاز، می‌توان به بهبود قابل توجهی در ظاهر پوست دست یافت.
