واریس یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عروقی (هر بیماری که روی جریان خون انسان تأثیر بگذارد.) در بین انسان‌ها است. طبق گزارش‌های اعلام شده، به صورت متغیر بین 10 تا 30 درصد افراد در دنیا با واریس درگیرند که اکثر موارد ابتلا در کشور‌های صنعتی و بزرگ گزارش شده است؛ برای مثال 23 درصد از جمعیت بزرگسال در کشور ایالات متحده آمریکا با واریس درگیرند. این مشکل عروقی در زنان شایع‌تر است و با افزایش سن احتمال وقوع آن بیشتر خواهد شد؛ در نتیجه درمان واریس موضوعی است که باید بسیار جدی در نظر گرفته بشود.
واریس به طور کلی به علت موارد متعددی ایجاد می‌شود که وراثت در بین آنها نقش بسیار مهمی دارد، به طوری که حدود 50 درصد از افرادی که با این مشکل درگیرند، ابتلا به واریس را در سابقه خانوادگی خود دارند. شاید در صورتی که خودتان یا یکی از آشنایان شما درگیر واریس است و برایتان سؤال شده باشد که اصلاً علت ایجاد این بیماری چیست؟ آیا راهی برای درمان آن وجود دارد؟ در این مطلب به صورت کامل به تمام سؤالات شما درباره چگونگی ایجاد واریس، عوامل تأثیر گذار بر آن و راه‌های درمان واریس صحبت خواهیم کرد؛ پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
واریس چیست؟
واریس بر اثر بزرگ شدن و پیچ خوردن رگ‌های خونی اتفاق می‌افتد؛ البته تمام رگ‌ها تبدیل به واریس نمی‌شوند؛ بلکه صرفاً سیاهرگ‌هایی که در سطح پوست قرار دارند می‌توانند تبدیل به واریس شوند. همچنین احتمالاً واریسی شدن پا بسیار بیشتر از سایر نقاط بدن است؛ زیرا به علت راه رفتن و ایستادن زیاد، فشار بیشتری به سیاهرگ‌های این ناحیه وارد می‌شود.
واریس در اکثریت موارد هیچ خطری ندارد؛ اما به علت ظاهر بدی که به صورت رگ‌های آبی، تیره و بنفش روی پوست ایجاد می‌کند، می‌تواند بر زیبایی بدن شما تأثیر بگذارد. هرچند که این مشکل در مواردی خاص به عنوان یک بیماری نیز ظاهر شود که حتی منجر به درد و ناراحتی نیز می‌شود؛ اما نیازی به نگرانی نیست؛ زیرا احتمال وقوع واریس به شکل یک بیماری خطرناک بسیار کم است و بیشتر افرادی که برای درمان واریس اقدام می‌کنند به علت دلایلی مثل عدم احساس زیبایی در بدنشان و کاهش اعتماد به نفسی که در اثر آن رخ میدهد اقدام به انجام این کار می‌کنند.
در صورتی که به واریس مبتلا هستید، باید بدانید که امروزه راه‌های درمان بسیاری برای آن وجود دارد که می‌توانیم آنها را به 2 دسته پزشکی و خانگی تقسیم کنیم. در مورد تأثیر گذاری و تفاوت درمان خانگی و روش‌های پزشکی در ادامه صحبت خواهیم کرد؛ اما در ابتدا باید به درک کاملی از واریس برسیم تا بتوانیم به روش‌های درمان آن بپردازیم.
واریس چگونه ایجاد می‌شود؟
رگ‌های خونی در بدن انسان بر اساس عملکرد و ساختاری که دارند به سه دسته سرخرگ، سیاهرگ و مویرگ تقسیم می‌شوند. سرخرگ (Arteries) وظیفه دارد تا خون را از قلب به سایر اندام‌های بدن منتقل کند و سیاهرگ یا ورید (Veins) این خون را از سیار اندام‌ها به قلب منتقل می‌کند. در اصل به خاطر همین سیستم رگ‌ها است که واریس بیشتر در ناحیه پا رخ میدهد. بگذارید بیشتر توضیح بدهیم.
برای شروع بهتر است که به ساختار سیاهرگ در پا نگاهی بیندازیم. همانگونه که اطلاع دارید، سرخرگ وظیفه دارد خون را به پا منتقل می‌کند و سیاهرگ این خون را بالا می‌کشد تا به قلب باز گرداند. نباید تصور کنید که سیاهرگ یک رگ بزرگ است، خیر! بلکه سیاهرگ متشکل شده از شبکه‌ای از رگ‌ها است که بعضی از آنها در لایه عمیق پوست قرار دارند و برخی دیگر در لایه‌های سطحی هستند. در این میان رگ‌های دیگری نیز هستند که وظیفه اتصال این سیاهرگ‌های عمیق به سیاهرگ‌های سطحی را دارند. پس سیاهرگ را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
- سیاهرگ عمقی (deep vein): رگ‌های عمقی بدن هستند و در صورتی که یک لخته خون در این رگ ایجاد شود می‌تواند منجر به بیماری ترومبوز وریدی عمقی (DVT) و متورم شدن پا شود.
- سیاهرگ سطحی (superficial vein): این سیاهرگ در سطح پوست انسان قرار دارد و در اثر بزرگ شدن یا پیچ خوردگی این رگ است که واریس ایجاد می‌شود.
- رگ‌های ارتباطی (Perforating vein): این رگ‌ها سیاهرگ عمقی را به سیاهرگ سطحی ارتباط می‌دهند و واریس به خاطر ایجاد اختلال در این رگ‌ها به وجود می‌آید.
سیاهرگ کار بسیار سختی را در زمان انتقال خون انجام میدهد؛ زیرا باید خون را خلاف جهت جاذبه منتقل کند و به قلب برساند. اکنون چه اتفاقی خواهد افتاد اگر سیاهرگ نتواند این وظیفه را به خوبی انجام بدهد و خون داخل آن به جای حرکت به سمت قلب در جهت دیگری حرکت کند؟
در واقع تداخل در کار سیاهرگ ناشی از ایجاد اختلال در رگ‌های ارتباطی است. همانگونه که ذکر کردیم رگ‌های ارتباطی، سیاهرگ‌های عمقی را به سیاهرگ‌های سطحی متصل می‌کنند. این رگ‌ها دارای یک دریچه هستند تا از انتقال خون برخلاف جهت حرکت خون در سیاهرگ جلوگیری کند و در صورتی که این دریچه دچار مشکل شود خونی که در سیاهرگ عمقی جریان دارد از دریچه رد می‌شود و در خلاف جهت وارد سیاهرگ سطحی می‌شود که در اثر این اتفاق به سیاهرگ سطحی فشار وارد می‌شود و این رگ گشاد یا کشیده می‌شود. بسته به اینکه رگ گشاد، بزرگ یا کشیده می‌شود و در چه ناحیه و کدام رگ این اتفاق می‌افتد می‌توانیم شاهد بروز انواع واریس باشیم.
انواع واریس
در بخش قبلی متوجه شدیم که واریس در اثر بزرگ شدن یا کشیده شدن سیاهرگ در اثر فشار بیش از حد جریان خود ایجاد می‌شود؛ اما بدون شک واریس‌ها یکسان نیستند و می‌توانند به شکل‌های متفاوتی بروز پیدا کنند. بر اساس همین شدت آنها است که روش‌های درمان متنوعی برای آنها پیشنهاد می‌شود. در لیست زیر می‌توانید انواع واریس را مشاهده کنید.
- واریس ورید صافن بزرگ: ورید یا سیاهرگ صافن بزرگ یکی از سیاهرگ‌های پا است که از پا تا بالای ران امتداد دارد. در صورت اختلال در جریان خون و متورم شدن این ورید، واریس صافن بزرگ پدید می‌آید که در اثر آن رگ بزرگ شده و از پوست بیرون می‌زند.
- واریس ورید صافن کوچک: سیاهرگ صافن کوچک از پا شروع می‌شود و تا پشت زانو ادامه دارد. در اثر معیوب شدن دریچه‌های این سیاهرگ، واریس ورید صافن کوچک رخ میدهد و رگ به صورت برآمده بر روی پوست ظاهر می‌شود.
- واریس مشبک: این نوع واریس بر اثر جمع شدن خون در سیاهرگ‌های سطحی بدن ایجاد می‌شود به صورت شبکه‌ای روی پوست پخش می‌شود و ناحیه وسیعی را می‌پوشاند.
- واریس عنکبوتی: این نوع واریس بر اثر کشیده شدن سیاهرگ به وجود می‌آید و اغلب به شکل تار عنکبوت بروز پیدا می‌کنند.
واریس بر اساس شدتی که دارد می‌تواند به شکل‌های متفاوتی بروز پیدا کند، چهار مدلی که در بالا اشاره کردیم جزو متداول‌ترین انواع واریس هستند. اگر با واریس درگیر هستید، با توجه به تصاویر و مشخصات بالا الگوی واریس خودتان را پیدا کنید و در صورت نیاز به پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کنید تا با یک راه‌حل مناسب برای درمان واریس شما اقدام کند.
روش درمان واریس
روش‌های متفاوتی برای درمان واریس وجود دارند که بر حسب شدت، نوع واریس و محلی که ایجاد شده است، نوع و روش درمانی که باید برای آن مورد استفاده قرار بگیرد متفاوت است. ما در اینجا لیستی از روش‌های درمان واریس آماده کرده‌ایم که برخی از آنها به صورت خود درمانی هستند و برخی دیگر باید توسط پزشک صورت بگیرد. اینکه کدام روش برای شما مناسب است بستگی به شدت واریس شما دارد؛ اما در نظر داشته باشید که درمان‌های پزشکی بسیار سریع‌تر از دیگر روش‌ها هستند و نتیجه بخشی بهتری دارند.
بهترین روش‌ها برای خود درمانی
ورزش:
انجام ورزش به صورت منظم می‌تواند گردش خون را به ویژه در پاها افزایش دهد که در اثر آن خون‌های جمع شده در رگ‌ها به گردش خون باز می‌گردند. ورزش همچنین باعث کاهش فشار خون می‌شود که یکی از عوامل ایجاد واریس است. برای درمان واریس پا با ورزش می‌توانید یکسری از تمرینات خاص را انجام دهید. برخی از این ورز‌ش‌ها که به درمان واریس پا با ورزش کمک می‌کنند عبارتند از:
- شنا کردن
- پیاده روی
- دوچرخه سواری
- یوگا
جوراب واریس:
استفاده جوراب‌های واریس یکی از روش‌های درمان واریس است که با اعمال فشار به سیاهرگ‌ها می‌تواند به آنها کمک کند تا خون را به سمت قلب حرکت دهند. شما می‌توانید این جوراب‌ها را در داروخانه‌ها خریداری کرده و برای درمان واریس آنها را به صورت منظم بپوشید.
دارو‌های گیاهی:
برای درمان این بیماری عروقی می‌توانید از برخی دارو‌های گیاهی مثل عصاره شاه بلوط یا عصاره کاج دریایی استفاده کنید؛ البته قبل از مصرف این دارو‌ها بهتر است تا با یک پزشک متخصص صحبت کنید.
رژیم غذایی مناسب:
برای درمان واریس بسیار مهم است که آب بدن خود را حفظ کنید؛ زیرا باعث افزایش گردش خون می‌شود که برای کاهش فشار خون متمرکز شده در سیاهرگ‌ها بسیار خوب است. توجه داشته باشید که علاوه بر نوشیدن به اندازه آب، باید مصرف غذا‌های شور را کاهش دهید و مصرف پتاسیم را بالا ببرید. پتاسیم موجود در غذا به بدن شما در حفظ آب بدن کمک خواهد کرد. برخی از مواد غذایی حاوی پتاسیم عبارتند از:
- بادام و پسته
- عدس و لوبیا سفید
- سیب زمینی
- برخی از ماهی‌ها مثل سالمون و تن
همچنین مصرف فیبر یکی از عواملی است که به کاهش واریس کمک می‌کند، برخی از مواد غذایی که فیبر بالایی دارد عبارتند از:
- آجیل، دانه‌ها و حبوبات
- جو، گندم و تخم کتان
- غذا‌های سبوس دارد
افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر احتمال می‌رود که درگیر واریس شوند، پس در صورتی که اضافه وزن دارید، استفاده از یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به شما در کاهش وزن و کم شدن واریس شما کمک کند.
مواد طبیعی:
برخی از مواد طبیعی مثل سرکه سیب، روغن سیاه دانه و زنجبیل برای بهبود و پیشگیری از واریس مفید هستند. شما می‌توانید با استفاده از روغن سیاه دانه یا سرکه سیب محل مورد نظر را ماساژ دهید یا با مصرف روزانه زنجبیل مقداری واریس خود درمان کنید یا از وقوع آن پیشگیری کنید.
دوش آب سرد:
آب سرد باعث انقباض و جمع شدن رگ‌ها می‌شود و به سیاهرگ برای حرکت خون به سمت رگ کمک می‌کند. در نتیجه اگر با واریس درگیر هستید یکی از توصیه‌ها استفاده از دوش آب خنک به جای آب گرم است.
با رعایت موارد بالا می‌توانید واریس خود را بهبود دهید یا اگر زمینه آن را به صورت ارثی دارید می‌توانید از طریق اقداماتی مانند رژیم غذایی مناسب و ورزش از وقوع آن پیشگیری کنید. هرچند باید در نظر داشته باشید که موارد بالا صرفاً برای کاهش یا درمان واریس‌های خفیف مؤثر است و اگر قصد دارید تا یک راه حل درمانی سریع‌تر و با تأثیر گذاری بالا را در پیش بگیرید بهترین راه مراجعه به یک پزشک است.
درمان از طریق پزشک
زمانی که نزد پزشک مراجعه می‌کنید بسته به اینکه واریس در کجای بدن شما، به چه نوعی و تا چه حدی ایجاد شده است پزشک برای شما یک روش درمانی مناسب تجویز خواهد کرد. ما در لیست زیر چندتا از روش‌های درمانی معتبر برای درمان واریس که توسط پزشکان قلب و عروق استفاده می‌شود را معرفی می‌کنیم. از طریق آشنایی اولیه با این مراحل این امکان فراهم می‌شود تا با خیال راحت برای درمان آن اقدام کنید
در حال حاضر 4 روش برای درمان واریس وجود دارد که عبارتند از:
استفاده از رادیوفرکوئنسی (RF)
در این روش با استفاده از انرژی فرکانس‌های رادیویی مخصوص، دیواره وریدهای واریسی را گرم کرده و آنها را از بین می‌برند. پزشک این کار را از طریق وارد کردن یک سیم مخصوص به داخل رگ انجام میدهد. به این صورت که در ابتدا یک سوراخ کوچک در بالا یا زیر زانو ایجاد می‌شود که از طریق آن یک لوله‌ی بسیار کوچک به نام کانتر داخل رگ فرو می‌رود. در قدم بعد پزشک سیم مخصوص برای ایجاد امواج را داخل رگ می‌فرستد تا از طریق ایجاد امواج در داخل رگ گرما ایجاد کند و آن را ببندد.
پس از بسته شدن ورید واریس، خون به رگ سالم منتقل خواهد شد. این روش تحت بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود و معمولاً نیازی به بی‌هوشی کامل ندارد. همچنین بعد از انجام این روش ممکن است که دچار یکسری عوارض جانبی مثل احساس سوزن سوزن شدن کنید که کاملاً طبیعی است.
استفاده از لیزر برای درمان
همانگونه که اطلاع دارید لیزر یک پرتوی نور متمرکز است که می‌تواند با تولید گرما وریدهایی که منجر به ایجاد واریس شده‌اند را از بین ببرد. این روش دو نوع دارد که یکی از آنها از طریق روی پوست و دیگری از داخل رگ انجام می‌شود؛ در ادامه به هر دو روش خواهیم پرداخت.
لیزر درمانی ساده
این روش در قسمت بیرونی پوست انجام می‌شود که با استفاده از این روش می‌توان واریس‌های کوچک را از طریق پرتوی لیزر از بین برد. انجام این روش بسیار آسان است؛ اما احتمال دارد که برای نابودی واریس به چند جلسه درمان با لیزر نیاز داشته باشید.
درمان لیزر درون وریدی
این روش بیشتر برای درمان واریس‌های بزرگ‌تر استفاده می‌شود و تشابه زیادی با روش رادیوفرکوئنسی دارد؛ اما با این تفاوت که در این روش پزشک از طریق یک لوله نازک (کانتر) یک فیبر لیزری را وارد سیاهرگ مورد نظر می‌کند که بتواند آن را بسوزاند و از این طریق باعث بسته شدن آن بشود. بعد از بسته شدن ورید مورد نظر خون به سیاهرگ‌های دیگر منتقل می‌شود.
اسکلروتراپی
اسکلروتراپی یکی از بهترین روش‌ها برای درمان واریس است. این روش سختی روش‌های دیگر را ندارد و برای درمان انواع واریس (به جز موارد بسیار شدید) مناسب است. در این روش درمانی از یک محلول خاص استفاده می‌شود که با تزریق آن به سیاهرگ پوشش رگ را تحریک می‌کند و باعث منبسط شدن آن می‌شود. در نتیجه رگ به هم می‌چسبد و خون داخل آن به رگ‌های سالم بر میگردد.
یکی از مزیت‌های اسکلروتراپی تأثیرگذاری سریع آن است، با یک بار انجام اسکلروتراپی حدود 50 تا 80 درصد وریدهای واریسی از بین خواهد رفت. این روش برای درمان واریس‌های کوچک‌تر بسیار سریع‌تر نتیجه میدهد، برای مثال واریس عنکبوتی در عرض سه تا 6 هفته به درمان پاسخ میدهد اما برای موارد شدیدتر بین 3 الی 4 ماه زمان خواهد برد.
پس از انجام اسکلروتراپی واریس شما به صورت کامل درمان خواهد شد و دیگر نیازی نیست تا نگران بازگشت آن باشید. صرفاً با انجام برخی فعالیت‌ها مثل ورزش منظم و تغذیه مناسب از بروز مجدد آن پیشگیری کنید.
نکات آخر
ما در این مطلب با دلیل ایجاد واریس آشنا شدیم و در ادامه با روش‌هایی که برای درمان آن وجود دارد را مرور کردیم. این روش‌ها به دو دسته خود درمانی و روش‌های پزشکی تقسیم می‌شود. در بین آنها خیلی نمی‌توان به دنبال بهترین روش گشت؛ زیرا روش‌هایی که جنبه خود درمانی دارد، بیشتر برای پیشگیری مناسب هستند یا در بهترین حالت باعث بهبود نسبی می‌شوند. همچنین در نظر داشته باشید که برای پیدا کردن روش مناسب درمان واریس باید با یک پزشک متخصص قلب و عروق صحبت کنید تا با بررسی نوع و مقدار واریس شما بتواند یک روش مناسب ارائه دهد.
در صورتی درباره درمان واریس دچار ابهامی شده‌اید یا در این باره سؤالی برایتان مطرح شده است، از طریق تماس تلفنی یا فرم مشاوره اینترنتی با ما در ارتباط باشید تا تیم کلینیک فخرائی بتواند در یافتن پاسخ سؤالات، شما را همراهی کند و در صورتی که قصد دارید تا واریس خود را درمان کنید، ما در کلینیک فخرائی با استفاده از لیزر و اسکلروتراپی می‌توانیم برای درمان آن به شما کمک کنیم، پس هر چه سریع‌تر با ما تماس بگیرید و یک وقت برای مشاوره با پزشک متخصص قلب و عروق مجموعه دریافت کنید.
